Bij overgang van een onderneming, bijvoorbeeld bij een fusie of overname, gaan werknemers op grond van artikel 7:663 BW automatisch mee over naar de nieuwe werkgever. De bestaande rechten en plichten uit de arbeidsovereenkomsten blijven, met enkele uitzonderingen, ongewijzigd gelden. Maar wat als werknemers van de overgenomen onderneming een hoger salaris ontvangen dan vergelijkbare werknemers bij de overnemende partij? Mag de nieuwe werkgever dat verschil compenseren met een tijdelijke toeslag die later wordt afgebouwd? Over deze vraag heeft de rechtbank Limburg zich uitgesproken. In dit artikel bespreken we wat dit voor werkgevers en werknemers betekent.
Wat speelde er in de zaak?
Tussen 1981 en 1993 kwam een viertal werknemers (eisers in deze zaak) in dienst bij de rechtsvoorganger van Volta Limburg B.V (hierna: Volta). In 1996 en 1999 nam Volta de ondernemingen over waar deze werknemers werkten. Bij de overgang werden de werknemers ingeschaald in functies met lagere salarissen dan zij voorheen ontvingen. Ter compensatie kende Volta hen een persoonlijke toeslag toe, waardoor het totale loon gelijk bleef.
Jarenlang ontvingen de werknemers jaarlijkse cao-loonsverhogingen over zowel hun basissalaris als de toeslag. In 2022 besloot Volta echter om het salarishuis te herstructureren. Het loon van de betrokken werknemers werd ‘bevroren’ en de persoonlijke toeslagen zouden voortaan worden afgebouwd. Alleen het basissalaris zou nog stijgen op basis van de cao, totdat het maximum van de salarisschaal was bereikt. Volgens Volta was dit noodzakelijk om loongelijkheid binnen het bedrijf te realiseren. De werknemers waren het hiermee niet eens en stapten naar de rechter.
Oordeel van de rechtbank
De rechtbank stelde vast dat Volta het loon van de werknemers had opgesplitst in een vast salaris en een af te bouwen persoonlijke toeslag. Hiermee had Volta onterecht ingegrepen in de opbouw van het loon, hetgeen strijdig is met dwingend recht bij overgang van onderneming. Op grond van Europese jurisprudentie, onder meer het Watson/Rask-arrest en het Daddy’s Dance Hall-arrest is het niet toegestaan om de loonstructuur te wijzigen, óók niet als het totale bedrag ongewijzigd blijft.
De rechter oordeelde bovendien dat niet alleen de loonstructuur was gewijzigd, maar dat ook de arbeidsvoorwaarden waren verslechterd. De afbouw van de toeslag zou immers niet hebben plaatsgevonden als de werknemers bij hun oorspronkelijke werkgever waren gebleven. Zulke verslechteringen mogen niet worden doorgevoerd wanneer ze verband houden met de overgang van onderneming.
Mogen arbeidsvoorwaarden dan bij overgang van onderneming dan nooit worden aangepast?
Arbeidsvoorwaarden mogen onder bepaalde omstandigheden worden aangepast, mits er een wettelijke basis voor is. In Nederland kan dat via een eenzijdig wijzigingsbeding als bedoeld in artikel 7:613 BW of op basis van goed werknemerschap als bedoeld in artikel 7:611 BW. Cruciaal is echter dat de wijziging géén verband houdt met de overgang zelf. Is dat wél het geval, dan is de wijziging van de arbeidsvoorwaarden in strijd met dwingend recht.
In deze zaak ontbrak een eenzijdig wijzigingsbeding en was er ook geen sprake van een wijziging die op basis van het goed werknemerschap kon worden afgedwongen. Omdat de aanpassing direct verband hield met de overname, oordeelde de rechtbank dat deze in strijd was met de wettelijke bescherming van werknemers.
De rechtbank kwam tot de slotsom dat het loon van de werknemers volledig moet worden geïndexeerd op basis van de cao, dus zowel het vaste deel als de toeslag. Volta moet het te weinig betaalde loon met terugwerkende kracht alsnog uitbetalen aan de werknemers.
Lees de volledige uitspraak hier.
Conclusie
Deze uitspraak benadrukt dat werkgevers uiterst zorgvuldig moeten omgaan met arbeidsvoorwaarden bij een bedrijfsovername. Het harmoniseren of wijzigen van loonafspraken is slechts onder strikte voorwaarden toegestaan en mag niet in strijd zijn met de wettelijke bescherming van werknemers. Juridisch advies inwinnen is daarom geen overbodige luxe bij dit soort ingrijpende wijzigingen.
Voor werknemers is het van belang dat zij hun rechten bij overgang van onderneming kennen en alert zijn op wijzigingen die mogelijk in strijd zijn met de wet.
Wilt u meer weten over het aanpassen van arbeidsvoorwaarden bij overgang van onderneming? Of heeft u andere vragen op het gebied van arbeidsrecht of ondernemingsrecht? De specialisten van SPEE advocaten & mediation helpen u graag verder.