Onlangs heeft het Europese Hof van Justitie in een Belgische zaak het recht op vrije advocaatkeuze opgerekt en bepaald, dat een verzekerde bij een rechtsbijstandsverzekering ook het recht op vrije advocaatkeuze heeft bij bemiddeling en bij buitengerechtelijke onderhandelingen.
Het recht op vrije advocaatkeuze houdt in, dat iemand die een rechtsbijstandsverzekering heeft zelf een advocaat moet kunnen kiezen die hem of haar op kosten van de verzekeraar kan bijstaan in een procedure.
Dit brengt voor rechtsbijstandsverzekeraars onzekerheid met zich mee. Zij willen dit recht het liefst zo veel mogelijk inperken, omdat het veel gunstiger is om de zaak te laten behandelen door hun eigen juristen of door advocaten waarmee ze tariefafspraken hebben gemaakt.
Ter bescherming van de verzekerde zijn er Europese richtlijnen opgesteld waaruit blijkt wanneer de verzekerde recht heeft op vrije advocaatkeuze. Deze richtlijnen zijn verankerd in de Wet op het Financieel Toezicht.
Initially insurers assumed that there was only free choice of lawyer in case of a procedure in which the assistance of a lawyer had been made compulsory by law.
In 2013 heeft het Europese Hof van Justitie al beslist, dat er geen sprake hoeft te zijn van verplichte rechtsbijstand. Er is vrije keuze bij een gerechtelijke procedure. Ook bij administratieve procedures is er vrije keuze. Dit geldt ook voor administratieve procedures bij een bestuursorgaan zoals het UWV.
The insurer must then reimburse the reasonable costs of the lawyer chosen by the insured. The insurer may impose an own contribution or offer a maximum cover, but not in such a way that the right to one's own lawyer is actually deprived.
Het Europese Hof heeft de vrije advocaatkeuze nu nog verder verruimd door te bepalen, dat elke fase die kan leiden tot een procedure bij een rechterlijke instantie, zelfs een voorafgaande fase, onder het begrip “gerechtelijke procedure” valt. Uit deze uitleg volgt dat een buitengerechtelijke bemiddelingsprocedure ook onder het begrip gerechtelijke procedure valt.
Een buitengerechtelijke bemiddelingsprocedure kan net als een gerechtelijke procedure in eigenlijke zin de rechtspositie van de verzekerde definitief vaststellen. De verzekerde heeft dus ook in een buitengerechtelijke bemiddelingsprocedure behoefte aan rechtsbescherming. De belangen van de verzekerde worden beter beschermd wanneer hij zich kan beroepen op de vrije advocaatkeuze.
Volgens het Hof vallen dus ook de werkzaamheden voorafgaand aan de procedure onder de term vrije advocaatkeuze. Werkzaamheden die bijvoorbeeld schikkingsonderhandelingen betreffen en ook mediation zouden dan door de verzekeraar moeten worden vergoed.
Het is te verwachten dat de verzekeraars hun polisvoorwaarden zullen gaan aanpassen. Het Nederlandse Verbond van Verzekeraars heeft inmiddels gereageerd op de uitspraak en is van mening dat deze beslissing van het Hof niet voor Nederland zou gelden. De regel wordt door het Hof weliswaar ruimer uitgelegd maar dit zou liggen aan het verschil tussen het Belgische en het Nederlandse systeem. België heeft bijvoorbeeld voor sommige arbeidsrechtkwesties een verplichte bemiddelingsprocedure voordat het geschil aan de rechter wordt voorgelegd. Nederland kent geen wettelijk geregelde en met waarborgen omklede bemiddelingsprocedure, zodat de uitspraak geen invloed zou hebben op de Nederlandse verzekeringen.
Vanuit de advocatuur wordt hier genuanceerder over gedacht. Dat zo’n wettelijk bemiddelingssysteem bij ons niet bestaat, betekent niet dat deze uitspraak geen gevolgen zou kunnen hebben voor de Nederlandse verzekerden. Het Hof heeft de nodige overwegingen gewijd aan het belang van rechtsbescherming van de verzekerde in relatie tot de ruime vrije advocaatkeuze en onder gerechtelijke procedure moet ook de aanloop daar naartoe vallen.
De meningen blijven vooralsnog verdeeld.
Should you have any questions, please do not hesitate to contact one of our lawyers. We will keep you informed of further developments!