Voorwaarden niet ter hand gesteld, toch van toepassing?
Als advocaten in de handelsrechtpraktijk, adviseren wij onze zakelijke cliënten steevast om ervoor te zorgen dat zij hun eigen algemene voorwaarden tijdig ter hand stellen aan hun eigen klanten. Doen zij dat niet, dan, geeft de wet de klanten de mogelijkheid om de algemene voorwaarden van hun contractspartij te vernietigen. Op die regel zijn echter wel uitzonderingen. Lees hier meer over de ‘bekendheidsuitzondering’:
Wat zegt de wet?
Volgens de wet heeft de gebruiker van algemene voorwaarden (de partij die de algemene voorwaarden hanteert, een onderneming dus) een informatieplicht. Dit betekent concreet dat de gebruiker aan zijn eigen contractspartij (de ‘wederpartij’) een redelijke mogelijkheid moet geven om van de voorwaarden kennis te nemen. Juridisch noemen we dit het ‘ter hand stellen’ van de algemene voorwaarden. Dat kan bijvoorbeeld door het vooraf toesturen van de algemene voorwaarden per e-mail. Dit is een beschermingsmaatregel: de wederpartij moet weten onder welke voorwaarden hij zaken doet en mag niet achteraf worden geconfronteerd met vervelende en onbekende voorwaarden. Als de voorwaarden niet tijdig ter hand zijn gesteld, dan heeft de wederpartij de mogelijkheid om de voorwaarden te vernietigen.
Waar gaat deze zaak over?
De verkopende partij is een leverancier van diervoedergrondstoffen. De koper, De Eendracht, is een veevoercoöperatie die al jarenlang grondstoffen koopt. In 2014 sluiten partijen telefonisch twee nieuwe koopovereenkomsten. Nog dezelfde dag bevestigt de verkoper deze overeenkomsten in een verkoopcontract. In dat contract wordt verwezen naar de branchevoorwaarden (CNGD), met daarin een arbitragebeding. Vervolgens ontstaat er onenigheid tussen partijen over de kwaliteit van het geleverde product. De Eendracht start een procedure bij de rechtbank, maar de verkoper verwijst naar het arbitragebeding en dat betekent dat de rechtbank niet bevoegd is om over de zaak te oordelen. Hierop vordert De Eendracht vernietiging van de algemene voorwaarden, omdat de verkopende partij die nooit ter hand zou hebben gesteld.
Wat oordelen rechtbank en gerechtshof?
De rechtbank vernietigt de voorwaarden en stelt De Eendracht in het gelijk. Maar in hoger beroep komt het gerechtshof tot een ander oordeel: de branchevoorwaarden zijn inderdaad niet ter hand gesteld door de verkoper, maar de directeur van De Eendracht heeft een aantal jaren geleden de ‘Graancursus’ gevolgd waarin de branchevoorwaarden (CNGD) én de arbitrageclausule uitgebreid aan de orde kwamen. Dit betekent dat De Eendracht bekend was met de voorwaarden (inclusief het arbitraal beding). Bovendien heeft De Eendracht de CNGD zelf meermaals in haar overeenkomsten gebruikt. De Eendracht kan de voorwaarden nu dus niet vernietigen onder het mom ‘we wisten niet wat erin stond’.
Hoe oordeelt de Hoge Raad?
In eerdere jurisprudentie maakte de Hoge Raad al een uitzondering op de wettelijke bevoegdheid tot vernietigen: als een wederpartij bij het sluiten van de overeenkomst met het beding ‘bekend was of geacht kon worden daarmee bekend te zijn’, dan kan hij dat beding niet vernietigen. Dit is de zogenaamde ‘bekendheidsuitzondering’. Bijvoorbeeld als partijen regelmatig gelijksoortige overeenkomsten sluiten en de voorwaarden al bij de eerste overeenkomst ter hand zijn gesteld. In dat geval heeft de gebruiker dus al actie ondernomen waardoor de wederpartij de voorwaarden kent.
In de onderhavige uitspraak geeft de Hoge Raad aan dat een wederpartij algemene voorwaarden niet meer kan vernietigen als hij daarmee bekend is. Het maakt dan niet meer uit of die bekendheid door toedoen van de gebruiker is ontstaan of dat de wederpartij op een andere manier de inhoud van de voorwaarden kende, bijvoorbeeld via de cursus die de directeur van De Eendracht heeft gevolgd. Oók in dat laatste geval kan de wederpartij zich niet meer op vernietigbaarheid van de voorwaarde beroepen, ook al is de gebruiker van de voorwaarden nalatig geweest bij de terhandstelling.
Het volledige oordeel van de Hoge Raad kunt u hier teruglezen.
Zijn uw eigen algemene voorwaarden nog wel up to date? Of twijfelt u aan de juiste wijze van terhandstelling? Vraag het eens aan de advocaten van SPEE advocaten & mediation!