We schreven er al eerder over. Online platformen, zoals Amazon of Uber zijn een manier om vraag en aanbod naar arbeid bij elkaar te brengen. Er is al lange tijd discussie over de vraag of platform-werkers, werknemer of ZZP’ers zijn. Welke gevolgen heeft dat voor de platform-werkers en welke ontwikkelingen kunnen we verwachten?

Een online platform is een onderneming die door middel van een digitale applicatie of website klanten en aanbieders van een bepaalde dienst of product samenbrengt. Denk hierbij aan bijvoorbeeld Uber, Helpling of Deliveroo. Hierbij maken de online platformen gebruik van technologie, zoals algoritmen en andere data, om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.

De werkrelatie tussen online platform en platform-werker kan op verschillende manieren worden gekwalificeerd. Zo kan de werkrelatie kenmerken hebben van zowel een arbeidsovereenkomst, als van een overeenkomst van opdracht. Er is sprake van een arbeidsovereenkomst als er is voldaan aan de elementen arbeid, loon en gezag. Voornamelijk het element gezag onderscheidt een arbeidsovereenkomst van een opdrachtovereenkomst.

De vraag bij platformarbeid is dus hoofdzakelijk of er sprake is van gezag en/of de platform-werker ondernemersvrijheid heeft. Als vaststaat dat de platform-werknemer een werknemer is, kan vervolgens ook onduidelijkheid bestaan over wie, bijvoorbeeld het platform of de klant, de werkgever is.

De platform-werkers hebben doorgaans geen verplichting om te werken en kunnen zich vaak ook door een ander laten vervangen. Verder is het wél zo dat de platformen de tarieven bepalen en met behulp van algoritmen de mogelijkheid hebben om het werk intensief te controleren en te sturen.

De uitkomst van de vraag of de relatie tussen platform-werker en platform zich laat kwalificeren als arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht heeft grote gevolgen voor de werkrelatie tussen partijen. Het hebben van een arbeidsovereenkomst biedt immers onder meer arbeidsrechtelijke bescherming, toegang tot het sociale zekerheidsrecht en het pensioenrecht en heeft ook fiscale gevolgen. Voor platformen is het dan ook in veel gevallen aantrekkelijker om platform-werkers als zelfstandigen in te huren, in plaats van een arbeidsovereenkomst met hen te sluiten. Hoewel de platformen uitdrukkelijk vermelden dat er sprake is van een opdrachtovereenkomst, geeft de feitelijke uitvoering door partijen vaak een andere indruk.

In de afgelopen jaren is er een aantal belangrijke uitspraken geweest over de vraag of de platformwerkers moeten worden beschouwd als werknemers.

Er blijft echter onduidelijkheid en daarmee rechtsonzekerheid voor de platform-werkers.

De Europese Commissie heeft onlangs een voorstel gepresenteerd om platform-werkers beter te beschermen en meer zekerheden te geven. Volgens de voorgestelde EU-richtlijn zijn de platform-werkers alléén zelfstandig als maximaal één van de volgende vijf criteria op hen van toepassing zijn:

• Het platform bepaalt de beloning;
• het platform stelt eisen aan het uiterlijk. De werkende moet bijvoorbeeld een uniform, tas of pet dragen met opdruk of logo van het platform;
• Het platform monitort met digitale middelen, met name via een algoritme, de prestaties van de werkende of de kwaliteit van de output;
• Het platform bepaalt de werktijden, dus hoelang en wanneer iemand werkt;
• Het platform beperkt de mogelijkheden van de werkende om voor anderen te werken.

.
Een platform-werker die met tenminste twee van deze vijf criteria te maken heeft, is in loondienst bij het platform als werknemer en moet dus ook als zodanig worden behandeld volgens de wetten van het land waar het bedrijf is gevestigd.

Bijzonder aan dit EU-voorstel is ook de omgekeerde bewijslast. Niet de platform-werker moet bewijzen dat hij in loondienst is, maar het platformbedrijf moet aantonen dat de platform-werker als zelfstandige werkt.

Dat kan alléén door aan te tonen dat minstens vier van vijf genoemde criteria niet van toepassing zijn op de platform-werker.

Wilt u meer weten over dit onderwerp of over de vraag wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst en wanneer er sprake is van een overeenkomst van opdracht (zelfstandig ondernemerschap)? De arbeidsrechtadvocaten van SPEE advocaten & mediation zijn u graag van dienst!