Het is alweer zover! Het door het Ministerie van Justitie en Veiligheid vastgestelde indexeringspercentage voor partner- en kinderalimentatie is bekend. Het is van essentieel belang voor zowel alimentatiebetalers als -ontvangers om op de hoogte te zijn van de wettelijke indexering van alimentatieverplichtingen. Het geeft immers inzicht in de financiële situatie voor het komende jaar. Alle alimentatiebedragen worden met ingang van 1 januari 2024 verhoogd met dit percentage, tenzij er andere afspraken zijn gemaakt. En schrik niet, het indexeringspercentage voor 2024 bedraagt maar liefst 6,2%. De laatste keer dat het indexeringspercentage zo hoog was, was in 1983 ( 6,4%). Een dergelijk hoge indexering kan een flinke impact hebben op je bestedingsruimte. Menigeen zal nieuwsgierig zijn of er mogelijkheden zijn hier iets tegen te doen.
Wat is wettelijke indexering?
De wettelijke indexering is een mechanisme dat ervoor zorgt dat alimentatiebedragen jaarlijks worden aangepast aan de stijging van de kosten van levensonderhoud. Het is bedoeld als compensatie voor die gestegen kosten. Deze aanpassing is gebaseerd op het prijsindexcijfer voor de gezinsconsumptie, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in Nederland.
Waarom indexering?
Het doel van de wettelijke indexering is om ervoor te zorgen dat de koopkracht van alimentatieontvangers behouden blijft in lijn met de algemene economische ontwikkelingen. Het voorkomt dat alimentatiebedragen de door inflatie stijgende prijzen niet meer kunnen bijbenen. Op deze manier blijft de financiële situatie van de alimentatiegerechtigde zoveel mogelijk stabiel.
Hoe wordt de indexering berekend?
De indexering wordt jaarlijks automatisch vastgesteld op basis van het prijsindexcijfer voor de gezinsconsumptie en bekend gemaakt door het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Rechters hoeven hier geen aparte beslissing over te nemen; het is een wettelijk vastgelegde automatische aanpassing. De percentages worden doorgaans in november van het voorgaande jaar bekendgemaakt en gelden vanaf 1 januari van het opvolgende jaar.
Belang van bewustzijn:
Het is van groot belang dat zowel alimentatieplichtigen als -gerechtigden op de hoogte zijn van de wettelijke indexering en deze jaarlijks toepassen. Het niet naleven van de indexering kan leiden tot juridische geschillen en onnodige complicaties. Voor alimentatieplichtigen betekent de wettelijke indexering dat zij jaarlijks het alimentatiebedrag moeten verhogen met het vastgestelde percentage. Voor alimentatiegerechtigden houdt dit in dat zij kunnen verwachten dat hun ontvangen bedrag meegroeit met de algemene kostenstijgingen.
Wat kan de alimentatieplichtige doen tegen deze wettelijke verhoging?
Volgens Artikel 1:401 BW kan een partij een verzoek tot wijziging van het alimentatiebedrag indienen als er sprake is van een ingrijpende verandering in de omstandigheden sinds de laatste uitspraak. Deze verandering moet van dien aard zijn dat het alimentatiebedrag niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet. Hoewel een hoog indexeringspercentage op zichzelf meestal niet voldoende zal zijn om op grond van deze wetsbepaling een verlaging van de alimentatieverplichting af te dwingen, kan het wel indirecte invloed hebben op de financiële situatie van zowel de alimentatieplichtige als -gerechtigde. In sommige gevallen kan een aanzienlijk hoog indexeringspercentage leiden tot een zwaardere financiële last voor de alimentatieplichtige, wat op lange termijn een verandering van omstandigheden zou kunnen rechtvaardigen. Zo was de indexering van de afgelopen jaren hoewel het om percentages van rond de 3% ging wellicht al langer problematisch, maar is het huidige percentage van 6,2% misschien wel de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen.
Wijziging van omstandigheden
Daarnaast is het waardevol om eventuele andere wijzigingen van omstandigheden in samenhang met de jaarlijkse indexering onder het licht te brengen. De wijzigingen van omstandigheden kunnen variëren van een inkomensdaling bij de alimentatieplichtige tot een toename van de financiële behoeften van de alimentatiegerechtigde. Veranderingen in de gezinssituatie, zoals de geboorte van nieuwe kinderen, kunnen ook als relevante omstandigheden worden beschouwd. Men moet zich wel realiseren dat niet elke wijziging van omstandigheden een wijziging in de zin van artikel 1:401 lid 1 BW is. Het moet gaan om een rechtens relevante wijziging die maakt dat de eerdere alimentatie-uitspraak of alimentatieovereenkomst niet meer aan de wettelijke vereisten voldoet. Daarbij is niet relevant of die omstandigheden bij het vaststellen van het oorspronkelijke alimentatiebedrag voorzienbaar of bekend waren. Er is alleen van belang of met die omstandigheden zodanig rekening is gehouden, dat zij geacht moeten worden aan de vaststelling van de bijdrage ten grondslag te hebben gelegen. Samen met een gespecialiseerd familierechtadvocaat kunt u in uw specifieke situatie onderzoeken of er sprake is van een relevante wijziging van omstandigheden die op zichzelf of in samenhang met de wettelijke indexering reden is om tot een verlaging van de alimentatieverplichting te komen.
Conclusie:
Terwijl de wettelijke indexering zorgt voor jaarlijkse aanpassingen van alimentatiebedragen op basis van inflatie, biedt Artikel 1:401 BW een juridisch kader voor situaties waarin veranderingen in de omstandigheden van alimentatieplichtigen en alimentatiegerechtigden een herziening rechtvaardigen. Een gespecialiseerd familierechtadvocaat speelt een sleutelrol bij het adviseren over de haalbaarheid van dergelijke verzoeken en begeleiden hen bij het proces van het bewerkstelligen van een wijziging. Dat kan met behulp van mediation of met behulp van een andere een overlegsituatie met de alimentatiegerechtigde, maar dat kan indien overleg echt niet mogelijk is, ook door een gerechtelijke procedure te starten. Heeft u vragen of wenst u advies? Neem dan contact op met gespecialiseerd familierechtadvocaat mr. Angelique van den Eshoff of mr. Marion van Acker van SPEE advocaten & mediation.