Als het gaat over arbeidsvoorwaarden en de eenzijdige wijziging daarvan door werkgever, dan maakt het onderwerp ‘leaseauto’ in de praktijk veel tongen los. Een uitspraak van het gerechtshof Den Bosch geeft antwoord op de vraag: heeft werknemer onvoorwaardelijk recht op de leaseauto, of niet?
De feiten
De zaak gaat over een werknemer die sinds 1985 werkt bij Ericsson, een rechtsvoorganger van VodafoneZiggo. In 2005 heeft werknemer een leaseauto gekregen. Daarbij heeft Ericsson schriftelijk aan werknemer laten weten dat hij een eigen bijdrage diende te betalen vanwege het privégebruik van de auto. Ook is duidelijk gemaakt dat het toekenningscriterium is dat werknemer minstens 12.000 zakelijke kilometers per jaar rijdt. Ericsson heeft dat twee keer gecontroleerd, daarna niet meer.
In 2013 is Ericsson door Vodafone overgenomen. De arbeidsovereenkomst met Vodafone vermeldt dat de werknemer voor de duur van zijn huidige leasecontract zijn recht op een leaseauto behoudt. Na afloop van het lopende contract zal opnieuw worden beoordeeld of werknemer in aanmerking komt voor een leaseauto.
Een paar jaar later, in 2017, is Vodafone een samenwerking met Ziggo aangegaan. In 2018 kreeg werknemer te horen dat zijn formele werkgever ongewijzigd bleef en dat een besluit is genomen over de voorgenomen wijziging in de organisatiestructuur en het locatiebeleid. Verder is medegedeeld dat zijn huidige arbeidsvoorwaarden vooralsnog ongewijzigd blijven en dat de verwachting is dat er later in het jaar harmonisatie van arbeidsvoorwaarden zal plaatsvinden.
In november 2018 liet Vodafone per brief aan werknemer weten dat zij een nieuw mobiliteitsbeleid heeft: werkgever kiest voor meer openbaar vervoer en het recht op een leaseauto wordt beperkt tot mensen met een ambulante functie. Volgens Vodafone heeft deze werknemer onder de nieuwe regeling géén recht meer op een leaseauto. Wel is er een overgangsregeling: werknemer behoudt tot 1 januari 2019 recht op een leaseauto; het lopende leasecontract zou op 1 november 2018 al eindigen.
Op 1 januari 2019 levert werknemer de leaseauto in. Werknemer laat het er niet bij zitten en stapt naar de rechter. Hij vordert een verklaring voor recht dat de leaseauto een arbeidsvoorwaarde is en dat het eenzijdig wijzigen van die arbeidsvoorwaarde niet rechtsgeldig is. Bovendien vordert hij dat Vodafone wordt veroordeeld om binnen 48 na betekening van het vonnis weer een vergelijkbare leaseauto aan hem ter beschikking stelt. Voor zover de kantonrechter zou oordelen dat er geen sprake is van een arbeidsvoorwaarde, vordert werknemer subsidiair veroordeling van Vodafone tot betalen van een billijke structurele vergoeding. Dit als compensatie van het verlies van de leaseauto tot aan het einde van de arbeidsovereenkomst.
Oordeel gerechtshof
In eerste aanleg vangt werknemer bot bij de rechtbank; zijn vorderingen worden afgewezen. Werknemer stelt daarom hoger beroep in. Het gerechtshof constateert in de eerste plaats dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd bij een relatief grote werkgever. Of in het voordeel van werknemer is dat hij gedurende lange tijd – 13,5 jaar – de beschikking heeft gehad over een leaseauto die hij ook privé mocht gebruiken, is afhankelijk van de overige omstandigheden van het geval en is in belangrijke mate afhankelijk van de inhoud van de gedragslijn ten aanzien van de leaseauto en hetgeen de werkgever en de werknemer daarover hebben verklaard.
Ten aanzien van deze inhoud van de gedragslijn overweegt het hof dat duidelijk is dat werknemer de leaseauto toegekend heeft gekregen, omdat hij meer dan 12.000 zakelijke kilometers per jaar reed. Het feit dat Ericsson deze kilometers uitsluitend in de eerste jaren van het dienstverband twee keer heeft gecontroleerd, betekent niet dat de minimumeis zakelijke kilometers daarmee ook is vervallen.
Verder is van belang dat Ericsson voor de overname door Vodafone aan werknemer heeft bevestigd dat het leaseauto-criterium gebaseerd was op kilometers. Vodafone heeft vervolgens bevestigd dat de arbeidsvoorwaarden zijn overgegaan en tevens medegedeeld dat werknemer voor de duur van zijn huidige leasecontract deze leaseauto zal behouden.
Tevens is medegedeeld dat na afloop van dit contract opnieuw wordt bepaald of hij in aanmerking komt voor een leaseauto. Werknemer heeft hiertegen niet geprotesteerd. In april 2018 heeft Vodafone in het kader van het samengaan met Ziggo aan werknemer medegedeeld dat zijn huidige arbeidsvoorwaarden vooralsnog ongewijzigd blijven en dat de verwachting is dat er later in het jaar harmonisatie zal plaatsvinden. Deze harmonisatie in het nieuwe mobiliteitsbeleid en de gevolgen daarvan zijn vervolgens kenbaar gemaakt aan werknemer, per brief in november 2018.
Uit dit alles trekt het hof de conclusie dat Vodafone bij herhaling heeft gecommuniceerd dat het verstrekken van de leaseauto aan voorwaarden was gebonden. Werknemer heeft naar aanleiding van die communicatie niet aan Vodafone laten weten dat hij daarover een andere mening had, hoewel hij daartoe wel is uitgenodigd.
Tevens hecht het hof belang aan het feit dat de ondernemingsraad heeft ingestemd met het nieuwe mobiliteitsbeleid, waarbij dit beleid evenzeer voor werknemer gold als voor alle andere werknemers van Vodafone, waaronder ook collega’s afkomstig van Ericsson.
Wilt u de volledige uitspraak teruglezen, dan kan dat hier.
Conclusie
In de zojuist besproken zaak had werknemer dus niet onvoorwaardelijk recht op een leaseauto. De zaak laat ook zien hoe belangrijk schriftelijke vastlegging is bij leaseautoregelingen. Wij raden werkgevers dan ook altijd aan om een helder, juridisch kloppend en actueel leaseautobeleid op papier te zetten. Heeft u daar hulp bij nodig? Of bent u werkgever of werknemer en heeft u andere vragen over eenzijdige wijziging van arbeidsvoorwaarden? SPEE advocaten & mediation helpt u graag op weg.