Een essentieel, maar helaas vaak over het hoofd gezien aspect van verdelingen bij (echt)scheiding, is de waardering van schulden, waarbij we in deze bijdrage ingaan op de waardering van te verdelen hypotheekschuld, in het geval dat de woning wordt overgenomen door een van de voormalige partners.
In de regel worden hypotheekschulden gewaardeerd op basis van hun nominale waarde, op het bedrag dat op dat moment daadwerkelijk aan de hypotheekverstrekker moet worden terugbetaald als de hypotheek zou worden beëindigd. Inmiddels gaan er echter ook wel stemmen op voor een innovatievere methode voor de waardering van deze hypotheekschulden, namelijk door het waarderen van hypotheekschulden op basis van hun actuele “waarde” in plaats van de traditionele nominale waarde. Daarmee wil men recht doen aan het significante economische gewicht dat renteafspraken met de hypotheekverstrekker kunnen hebben in de context van een scheiding.
Zo komt het natuurlijk vaak genoeg voor dat een van de partners na een echtscheiding de gemeenschappelijke woning en daarmee ook de daarop rustende gemeenschappelijke hypothecaire geldlening overneemt. De tijd dat de gemiddelde hypotheekrente extreem laag was is voorbij en dat heeft dan vaak tot gevolg dat de partner die de woning niet overneemt bij het aankopen van een nieuwe eigen woning een véél hogere hypotheekrente moet gaan betalen dan de partner die de gemeenschappelijke woning heeft overgenomen. In andere tijden komt natuurlijk ook de omgekeerde situatie voor waar de overnemende partner met een veel ongunstiger hypotheekcontract achterblijft en dus de actuele waarde van de hypotheek hoger is dan de nominale waarde.
De vraag is of het waarderen van hypotheekschulden op hun “actuele waarde” wel redelijk is. Zo bestaat immers de mogelijkheid om hypotheekleningen vaak zonder boete af te lossen bij verkoop van de woning. In die situatie zou geen van partijen voordeel kunnen trekken uit de bestaande hypotheekovereenkomst. Men kan zich ook afvragen of bijvoorbeeld de bewuste keuze van één partner om een ongunstig hypotheekcontract voort te zetten, voor de helft moet worden afgewenteld op de niet overnemende partij.
Dat gezegd hebbende, hoeft het natuurlijk niet zo te zijn dat dan in alle gevallen gewoon maar teruggevallen moet worden op het enkel rekening houden met de nominale waarde van een hypotheekschuld. Er kunnen in specifieke gevallen weldegelijk redenen zijn die maken dat anders met die hypotheekschuld moet worden omgegaan. Een steeds vaker voorkomende oplossing is het opsplitsen van het bestaande rentecontract, zodat ieder van partijen in de toekomst kan profiteren van een deel van het bestaande gunstige rentecontract. Het is een oplossing waaraan door steeds meer hypotheekverstrekkers wordt meegewerkt, maar de hypotheekverstrekker is volledig vrij in haar keuze die oplossing wel of niet te aanvaarden.
Zou de situatie zich voordoen dat een hypotheekverstrekker niet wil meewerken aan de splitsing van het rentecontract, dan zijn er wellicht situaties denkbaar waarin van de overnemende partner verwacht mag worden dat deze de andere partij compenseert. Ook de rechtbank Limburg heeft in zijn uitspraak van 19 oktober 2023 (ECLI:NL:RBLIM:2023:6151) overwogen: “Naar het oordeel van de voorzieningenrechter kan in zijn algemeenheid niet op voorhand worden geoordeeld dat de aanspraak op een rentevergoeding zoals door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gesteld kansloos is”. Of een dergelijke aanspraak kans van slagen heeft, zal dus moeten blijken uit alle feiten en omstandigheden van het geval. Daarbij spelen allerlei factoren een rol, zoals de hypotheekvorm, de duur van de rentevast periode, de reden waarom de ene partner de woning overneemt, de hoogte van het voordeel, enz. enz.
Gegeven de ingewikkeldheid van dit vraagstuk, moet het cruciale belang van vroege raadpleging en samenwerking met een familierechtspecialist benadrukt worden. Dat is onmisbaar voor het navigeren door de complexiteiten van een scheiding en het waarborgen van eerlijke en rechtvaardige afspraken over de verdeling van vermogen.
In afwachting van (verdere) rechtspraak over deze kwesties, is het voor de scheidingsrechtpraktijk belangrijk om per (echt)scheidingssituatie steeds alle feiten en omstandigheden te onderzoeken om na te gaan of er aanleiding bestaat voor compensatie bij overname van de woning door één van de partners . Er bestaat in ieder geval een noodzaak om het economisch belang van hyppotheekrentecontracten bij elke scheiding serieus te nemen. Door een zorgvuldige en deskundige benadering kunt u tot beslissingen komen die zowel eerlijk als financieel verstandig zijn.
Het doel van SPEE advocaten & mediation is om u met kennis en empathie door deze gecompliceerde zaken te leiden, niet alleen om aan uw directe behoeften te voldoen, maar ook om een solide fundament voor uw toekomst te leggen. Wilt u weten of in uw specifieke situatie compensatie voor het hyptoheekrentecontract aan de orde kan zijn? Neem dan contact op met een van onze familierechtadvocaten.