Recente uitspraak van het gerechtshof Amsterdam laat weinig heel van het zogenaamde ondernemerschap van de maaltijdbezorgers.
Wie kent ze niet, de racende maaltijdbezorgers van Deliveroo. Oorspronkelijk waren zij werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, maar sinds juli 2018 werken ze alleen nog via een overeenkomst van opdracht, met bijbehorende KvK-inschrijving. Het hof in Amsterdam heeft hier echter korte metten mee gemaakt.
In een procedure die door vakbond FNV is gestart, gaat het erom of er toch geen sprake is van een arbeidsovereenkomst, in plaats van een overeenkomst van opdracht. In eerste aanleg heeft de kantonrechter al geoordeeld dat de relatie tussen Deliveroo en haar bezorgers wel degelijk een arbeidsovereenkomst is. Dit omdat de aard van het werk en de rechtsverhouding tussen partijen sinds begin 2018 niet wezenlijk zijn gewijzigd ten opzichte van de eerdere situatie, waarin Deliveroo arbeidsovereenkomsten sloot met de bezorgers.
Deliveroo heeft tegen dit oordeel van de kantonrechter hoger beroep ingesteld bij het hof, maar vangt opnieuw bot.
Het hof geeft om te beginnen aan dat uit eerdere rechtspraak van de Hoge Raad blijkt dat het – bij de beantwoording van de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst – niet uitmaakt wat de bedoeling van partijen is geweest. Voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie moet er gekeken worden naar de onderdelen ‘in dienst’, ‘loon’, ‘gedurende zekere tijd’ en ‘arbeid’. Deze kwalificatie moet gebeuren aan de hand van de rechten en plichten die partijen zijn overeengekomen, en met inachtneming van alle omstandigheden van het geval.
Waar het gaat om de factor ‘arbeid’, overweegt het het hof dat het Free Login-systeem de bezorgers een grote mate van vrijheid geeft om zich aan te melden wanneer zij willen, en om ritten te accepteren of te weigeren. Bezorgers mogen zich ook laten vervangen, maar dat is volgens het hof niet onverenigbaar het met bestaan van een arbeidsovereenkomst.
Dan het onderdeel ‘loon’: Deliveroo doet automatisch een tweewekelijkse betaling aan de bezorgers. Dat lijkt volgens het hof meer op een arbeidsovereenkomst dan op een overeenkomst van opdracht; in dat laatste geval factureert de opdrachtnemer namelijk zelf. Ook is gebleken dat de meeste bezorgers niet btw-plichtig zijn. Immers, de Belastingdienst merkt werkzaamheden waarvoor de beloning minder bedraagt dan 40% van het reguliere minimumloon, aan als ‘hobbymatig’, en dan is geen btw verschuldigd. Volgens Deliveroo werkt 67% van de bezorgers op die manier. Op grond van het arrest FNV Kiem van het Hof van Justitie, is het ontbreken van ondernemerschap een indicatie voor werknemerschap. Ruim tweederde van de Deliveroo-bezorgers beschouwt zichzelf kennelijk niet als ondernemer. Gelet op de benaming die Deliveroo aan de contracten heeft (namelijk Regular), gaat het bedrijf ervan uit dat de afwezigheid van btw-plicht (lees: het hobbymatig werken) het uitgangspunt is.
Dat brengt ons op het onderdeel ‘in dienst van’. Volgens het hof duidt de wijze waarop Deliveroo werkzaamheden door bezorgers laat uitoefenen, meer op een gezagsrelatie dan op de afwezigheid daarvan. Het hof overweegt dat voor het ophalen en bezorgen van voedsel weinig aanwijzingen nodig zijn. FNV heeft erop gewezen dat deze arbeid ‘gewone bedrijfsarbeid’ of een kernactiviteit vormt voor Deliveroo. Hier verwijst het hof naar een oude uitspraak van de Hoge Raad (Ponstypiste), waaruit wordt afgeleid dat het verrichten van gewone bedrijfsarbeid kan duiden op een gezagsverhouding. Ook is volgens het hof de bezorging van maaltijden een kernactiviteit van Deliveroo.
Het feit dat Deliveroo de inhoud van de contracten én de wijze van organiseren van de werkzaamheden steeds eenzijdig wijzigt, duidt ook op een gezagsverhouding. Voor wat betreft het algoritme ‘Frank’ (waarbij de GPS-locatie van de bezorger na het inloggen voortdurend wordt bijgehouden), is het hof ook duidelijk: dit is voor Deliveroo een vergaande controlemogelijkheid op de werkwijze van de bezorger, en dus ook een vorm van gezag. Ook kan Deliveroo het gedrag van bezorgers beïnvloeden door het toekennen van bonussen. Tot slot geldt dat het door Deliveroo eenzijdig vastgestelde betaalmodel duidt op een vergaande bemoeienis van Deliveroo op het bezorgproces. Dit is dus ook een aanwijzing dat er sprake is van een gezagsverhouding.
Dan ‘gedurende zekere tijd’: volgens het hof is niet gebleken dat de werkzaamheden van de bezorgers een verwaarloosbare omvang hebben. Aan het criterium ‘gedurende zekere tijd’ is dan ook voldaan.
De slotsom luidt: slechts de aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van de arbeid gegeven vrijheid is een omstandigheid die eerder wijst op de afwezigheid dan op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Alle overige elementen en omstandigheden wijzen daarentegen meer op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst. Bovendien is de aan de bezorgers ten aanzien van het verrichten van de arbeid gegeven vrijheid niet onverenigbaar met de kwalificatie van het contract als arbeidsovereenkomst.
Kortom: er is sprake van een arbeidsovereenkomst, en niet van een overeenkomst van opdracht. Het eerdere oordeel van de kantonrechter wordt bekrachtigd. De volledige uitspraak van het hof leest u hier na.
Ook arbeidsrechtelijke vragen? SPEE advocaten & mediation staat voor u klaar.